Suwalski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Suwałkach prezentuje propozycję skierowaną do pedagogów i psychologów szkolnych, wychowawców klas, zainteresowanych nauczycieli w zakresie wspierania uczniów w aktualnej rzeczywistości – konfliktu zbrojnego na wschodzie – w istotny sposób wpływającego na utratę poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji u uczniów.

Nauczyciele doświadczają obecnie wyjątkowo trudnej sytuacji. Na płaszczyźnie osobistej i zawodowej muszą się zmierzyć ze zmieniającymi się warunkami pracy związanymi z lękiem o zdrowie i życie swoje i najbliższych w związku z działaniami wojennymi na wschodzie.

Budzące poczucie zagrożenia i lęk informacje z mediów, zdjęcia, pełne przemocy obrazy uruchamiają w naszych umysłach związane z nimi skojarzenia zapamiętane z historii i budzące lęk. W tej nieprzewidywalnej i pełnej niepokoju codzienności są dorośli, ale również dzieci i młodzież.

Emocje i niepokój odczuwane przez rodziców, nauczycieli są przez dzieci/uczniów wyczuwane, nawet jeśli ich nie wypowiadamy. Są to naturalne mechanizmy, mające wzmacniać u nich szanse na przetrwanie i umożliwiać dobrą orientację w środowisku.

W dużej mierze to właśnie na nauczycielach ciąży duża presja spełnienia oczekiwań rodziców, uczniów i organów prowadzących placówki oświatowe, by mimo trudnych warunków realizować podstawę programową i wspierać emocjonalnie uczniów, co wymaga odpowiednich i skutecznych oddziaływań interwencyjno - wychowawczych ze strony pedagogów i psychologów szkolnych, wychowawców klas oraz innych nauczycieli.

W związku z tym istotne jest doskonalenie kompetencji i wyposażenie w wiedzę nauczycieli z zakresu świadczenia pomocy psychologicznej i prowadzenia oddziaływań profilaktycznych wobec uczniów w związku z toczącymi się działaniami wojennymi.

Istotne i efektywne umiejętności w tym zakresie to pogłębienie wiedzy z zakresu komunikacji interpersonalnej w aspekcie dostosowania komunikatów i języka do poziomu ucznia, form i sposobów ekspresji emocjonalnej, źródeł i rodzajów lęków oraz skutków przeżywania napięcia i niepokoju, a także wspierającego i korekcyjnego reagowania w relacji z uczniami.

Rozmowa z uczniami na temat działań wojennych nie jest łatwa, ale na pewno bardzo potrzebna. Celem rozmów powinno być nie tylko wytłumaczenie tego, co się dzieje, ani wskazanie winnych, czy zapewnienie, że w Polsce jesteśmy bezpieczni. Przede wszystkim istotne jest, by zredukować stres i pomóc uczniom uporać się z trudnymi emocjami.

Co możemy zrobić jako pedagodzy, psycholodzy szkolni, nauczyciele, wychowawcy?

• aranżować działania wychowawcze na rzecz obecności z uczniami i rozmów, słuchania o tym, co czują, co w ich przeżyciach uważają za ważne;

• mówić, jakie sami odczuwamy emocje, z czego one wynikają;

• dać możliwość swobodnych wypowiedzi o tym, co ich niepokoi, o czym słyszą, czego się boją;

• rozmawiać o kluczowym czynniku, który napędza nasz strach oraz powoduje stres – o bezradności;

• dostosowywać sposób rozmowy z dzieckiem/uczniem do jego wieku i gotowości na trudne informacje;

• wspólnie szukać sposobów na radzenie sobie z trudnymi emocjami, myślami, dbaniem o ciało;

• proponować ćwiczenia redukujące napięcie emocjonalne, integrujące i budujące wspólnotę;

• rozmawiać o tym, co możemy zrobić jako mieszkańcy bezpiecznej Polski: indywidualnie, jako klasa, ale też jako człowiek, uczeń, niezależnie od etapu edukacyjnego;

• udzielać sprawdzonych informacji, mówić o roli rzetelnego przekazu, w tym – czym jest konflikt, jakie państwa i instytucje wspierają Ukrainę;

• prowadzić zajęcia wychowawcze dotyczące tolerancji, wielokulturowość i przeciwdziałania dyskryminacji (w kontekście migrantów);

• proponować działania wzmacniające odporność psychiczną uczniów - strategie związane z radzeniem sobie ze stresem, lękiem i uporczywymi myślami, dbałość o równowagę psychiczną;

• diagnozować/planować na poziomie placówki, jakie działania w zakresie udzielania pomocy – psychologiczno-pedagogicznej i inne pomocowe można podjąć w razie potrzeby.

Załączamy również rekomendacje Ministerstwa Edukacji i Nauki w zakresie wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla nauczycieli i pedagogów szkolnych ze wskazaniami dotyczącymi sposobów udzielania wsparcia i prowadzenia rozmów o prowadzonych w Ukrainie działaniach wojennych. W materiale znalazły się rekomendacje i wskazówki dotyczące zarówno wsparcia polskich uczniów, jak również dzieci z Ukrainy obecnie uczących się w Polsce, a także tych, które dotrą do naszego kraju w wyniku działań zbrojnych prowadzonych za wschodnią granicą.

Dodatkowo załączamy materiały Ośrodka Rozwoju Edukacji, które opisują zagadnienia związane z uczniami cudzoziemskimi w szkole/klasie:

• poradnik dla nauczycieli i specjalistów pod red. Kingi Białek „Międzykulturowość w szkole”, seria „One są wśród nas” – publikacja opisuje problematykę wielokulturowości w edukacji;

• materiał pod red. Bogumiły Lachowicz „Uczniowie z różnych kultur w szkole” – opisuje organizację edukacji cudzoziemców i rolę asystenta kulturowego;

• Elżbieta Fiok - pozycja zawiera konkretne wskazania w jaki sposób zorganizować przyjęcie ucznia cudzoziemskiego do nowej klasy i jak nawiązać współpracę z nim i jego rodziną.

Proponujemy również szkolenia rad pedagogicznych „W jaki sposób rozmawiać z uczniami o wojnie”

- czas trwania szkolenia: 2 godziny dydaktyczne,

- forma szkolenia: online, platforma TEAMS

- prowadząca: Hanna Zienkiewicz, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach

Treści programowe:

• Znaczenie stresu w życiu i nasz wpływ na radzenie sobie z nim.

• Lęk, jako emocja – ekspresja, możliwości redukcji.

• Udzielanie informacji zwrotnej w sposób wspierający (nt. aktualnej sytuacji politycznej) stosownie do możliwości rozwojowych dzieci, uczniów.

• Propozycje dla uczniów dotyczące radzenia ze stresem, ze stanami wzmożonego napięcia psychicznego, stanami lękowym i minimalizowania ich skutków.

Zainteresowane przedszkola, szkoły i placówki prosimy o zgłaszanie zapotrzebowania na przeprowadzenie szkolenia o powyższej tematyce do Suwalskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Suwałkach pod adresem e-mail: rskibicki@sodn.suwalki.pl lub telefonicznie pod numerem 502 522 214. Termin szkolenia zostanie ustalony indywidualnie z dyrektorem przedszkola, szkoły lub placówki.